Τρίτη 28 Φεβρουαρίου 2012

LEV ένας τζαζ πιανίστας στην Ελλάδα των 50s

Το όνομα του Lev (ή Λεβ), του πιανίστα Lev και της ορχήστρας του, το είχα πρωτακούσει από τον πατέρα μου, που ήταν φίλος του bel canto και γνώριζε ακόμη και τους πιο σκιώδεις έλληνες τραγουδιστές του στυλ, όπως τον Σώτο Σιδηρόπουλο ή τον Γιώργο Λουκά. Δεν θυμάμαι λεπτομέρειες, αλλά θυμάμαι πως μου είχε μιλήσει για έναν λευκοντυμένο πιανίστα, με τεράστιο όνομα στα χρόνια του ’50. 
Το όνομα του Lev το άκουσα κι άλλες φορές στην πορεία, κάποια στιγμή έφθασαν και τραγούδια του στ’ αυτιά μου, ενώ τα πιο πρόσφατα χρόνια μου είχαν μιλήσει γι’ αυτόν ο Γεράσιμος Λαβράνος και ο Γιώργος Κοντραφούρης. Ο πρώτος μου είχε πει: 
«Το 1954 υπηρετούσα σε μια Βάση που υπήρχε τότε στο Φάληρο. Επειδή όσοι ασχολούμασταν με τη μουσική είχαμε κάποια ‘ειδική μεταχείριση’ βγαίναμε έξω πιο συχνά και κάποια βράδυα βρέθηκα να παίζω πιάνο στον Φλοίσβο. Απέναντι από τη Βάση ήταν ο Ιππόδρομος κι εκεί υπήρχε ένα μαγαζί στο οποίο έπαιζε ο Λεβ, ένας πολύ καλός λευκορώσος πιανίστας. Όταν ο αέρας φύσαγε κατά τη μεριά της Βάσης οι ήχοι του Λεβ ‘πέρναγαν τα σύρματα’». 
Ο Κοντραφούρης δεν είχε προλάβει βεβαίως να γνωρίσει τον Lev (ο Λευκορώσος είχε πεθάνει από το 1968), αλλά είχαν φθάσει στ’ αυτιά του τα κατορθώματά του: 
«Ξέρω για αρκετούς εκείνη την εποχή που βάδιζαν στο δικό τους δρόμο – κι ένας απ’ αυτούς ήταν ο Λεβ, ένας πιανίστας που έκανε, τότε, πρωτότυπα πράγματα. Δεν ξέρω αν υπάρχει τίποτα δικό του ηχογραφημένο». «Υπάρχουν κάποια πράγματα» του είχα απαντήσει, «αλλά κι εγώ δεν ξέρω αν διασώθηκε κάτι από ’κείνη τη σπουδαία, όπως λένε, ορχήστρα του με Λέανδρο Κοκκόρη, Κώστα Σεϊτανίδη, Ίωνα Αλεξιάδη κ.ά.», συμπλήρωνα…
Οι Lev and his Orchestra το καλοκαίρι του 1960 στον Ιππόδρομο (θερινή Αθηναία). Από αριστερά, μπροστά (καθήμενοι): Κώστας Κοκκιναράς τενόρο, Λέανδρος Κοκκόρης ακορντεόν, Γιάννης Κανακάκης βιολί, Λεβ πιάνο. Από αριστερά πίσω (όρθιοι – αναφερόμαστε πάντα στους μουσικούς με τα λευκά σακάκια): Ίων Αλεξιάδης(;), Ανδρέας Δεληγιαννάκης κρουστά, Κώστας Σεϊτανίδης κοντραμπάσο. Η φωτογραφία προέρχεται από το ένθετο του άλμπουμ «Σχεδόν Απόγευμα» του Λεάνδρου Κοκκόρη.
Την προπερασμένη Κυριακή στο παζάρι, στο Θησείο, ανακάλυψα ένα δισκάκι του Lev το οποίον αγνοούσα. Δεν μου είχε μιλήσει ποτέ κανένας γι’ αυτό, ούτε είχα διαβάσει κάπου κάτι. Γενικώς, αγνοώ την περισσότερο τζαζ δισκογραφία αυτού του μουσικού κι αν εξαιρέσεις την παρουσία του (Lev Orchestra) στο soundtrack της ταινίας τού Jiří Sequens Επιτάφιος για Εχθρούς και Φίλους [Lyra LE 2042, 1966] με τρία κομμάτια (Blues, Time for dance, Theme from the film) δεν είχα υπ’ όψιν μου κάτι άλλο. Το 45άρι είναι αρκετά παλαιό –κατά πάσα πιθανότητα από το 1961 ή και το ’60– ανήκει στην «332» σειρά της Philips, με το “Minigroove” στην ετικέτα, και περιέχει τα κομμάτια “Nights of Moscow / Lola Lolita” [Philips 332 030 PF]. Και τα δύο κομμάτια υπογράφονται από τους Lev and his Orchestra.Παρένθεση. Το ελληνικό όνομα του Lev, βάσει των στοιχείων του Λεξικού της Ελληνικής Μουσικής του Τάκη Καλογερόπουλου, ήταν Λέων Κανακάκης, και με την επωνυμία Ορχήστρα Lev-Kanakakis εμφανιζόταν σε κέντρα των Αθηνών εκείνη την εποχή (fifties-early sixties). Το “Kanakakis” αναφερόταν στον βιολιστή Γιάννη Κανακάκη, που, λογικώς, ήταν συγγενής του (αδελφός;). Άλλα μέλη της Ορχήστρας ήταν ο Λέανδρος Κοκκόρης ακορντεόν, πιάνο (η Ορχήστρα είχε δύο πιανίστες δηλαδή), ο Κώστας Σεϊτανίδης κοντραμπάσο, ο Ανδρέας Δεληγιαννάκης κρουστά, ο Κώστας Κοκκιναράς σαξόφωνο, ο Ίων Αλεξιάδης κιθάρα (πατέρας του γνωστού πιανίστα τής improv-jazz Μηνά Αλεξιάδη). Ο Καλογερόπουλος γράφει επίσης πως στα χρόνια του ’60 σαξοφωνίστας στην μπάντα τού Lev ήταν ο Χριστόφορος Ρίμπας, που αργότερα εμφανίστηκε με τους Jaguars, τους Sounds κ.ά. Κλείνει η παρένθεση.
Το πρώτο από τα δύο τραγούδια, το “Nights of Moscow”, είναι το γνωστό… σοβιετικό άσμα (σύνθεση του Vasily Solovyov-Sedoi βασισμένη σε στίχους του Mikhail Matusovsky). Το τραγούδι διατηρεί όλα εκείνα τα folk ρωσικά χαρακτηριστικά του, με την ηλεκτρική κιθάρα ν’ συνοδεύει σε oriental παίξιμο, τα chorus vocals να προσθέτουν σε… κοζακική exotica και την ερμηνεία του ίδιου του Lev (στη ρωσική φυσικά) να σπάει τα κοντέρ (ο άνθρωπος είχε και φωνάρα). 
Έτσι για την πληροφορία να πω πως το “Nights of Moscow” το τραγούδησαν λίγο αργότερα (με αγγλικούς στίχους) και οι Stylistes, στο 45άρι “The house of the rising sun/ Nights of Moscow” [RCA Victor 50g 4005, 1965]. 
Εκείνο όμως το track που σε στέλνει είναι το flip-side, το “Lola Lolita” ή “Ave Maria Lola” του Ισπανού (αλλά με όλη την καριέρα του να εξελίσσεται στην Κούβα) Sergio G. Siaba, μία ξεσηκωτική guaracha, με σπάνιας ομορφιάς σόλο από τον Lev στο πιάνο και ερμηνεία από τον Κώστα Σεϊτανίδη (μάλλον). (Στο δισκάκι διαβάζουμε “Vocal by KCSTA”, αντί για “Vocal by KOSTA”). Καταπληκτικό κομμάτι, κι ένα από τα ωραιότερα cuban-latin-jazz, που ηχογραφήθηκαν ποτέ στον τόπο μας.

13 σχόλια:

  1. Εξαιρετικό το αφιέρωμα στον Λεβ, Φώντα. Και έκανες πολύ καλά που θυμήθηκες αυτό τον εξαιρετικό μουσικό. Αν μου επιτρέπεις όμως, έχω να κάνω μια μικρή διόρθωση και μια προσθήκη:
    α. Η ορχήστρα Λεβ Κανακάκη που λες, ήταν ορχήστρα Λεβ- Κανακάκη, δηλαδή του Λεβ και του (Γιάννη) Κανακάκη. Οι δύο δεν είχαν καμμιά συγγένεια μεταξύ τους, απλά μοιράζονταν την αρχηγία της μπάντας.
    β. Το 1960 κυκλοφόρησε απο την Fidelity του Πατσιφά ένα 45άρι που περιελάμβανε δύο τραγούδια του Λεβ με τον Γιάννη Βογιατζή: "Ξαναφέρτε την πίσω" και "Το κορίτσι που αγάπησα". Το πρώτο ήταν ένα -προχωρημένο μορφικά για την εποχή- μπιγκίν, το οποίο ακούγεται και στην ταινία "Αγαπούλα μου" του Δημήτρη Αθανασιάδη (το σχετικό απόσπασμα με το τραγούδι υπάρχει μάλιστα και στην παρακάτω διεύθυνση του YouTube: http://www.youtube.com/watch?v=XAtUthYGyJc ).
    Το δε "Κορίτσι που αγάπησα" ξεκινάει με ένα εντυπωσιακό -όσο και μάλλον άσχετο με το υπόλοιπο τραγούδι- σόλο πιάνο απο τον ίδιο το Λεβ, που δείχνει την καταπληκτική του δεξιοτεχνία, αλλά και τις πολύ γερές κλασικές του βάσεις.
    Αν θέλεις, στείλε μου email στο vakis_al@otenet.gr για να σου δώσω και τα δύο τραγούδια που τυχαίνει να τα έχω σε mp3.
    Αυτά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. alexis_vakis είπε...

    Α, και κάτι ακόμα. Ο αριθμός του 45αριού της Fidelity με τα δύο τραγούδια του Λεβ που ερμήνευσε ο Γιάννης Βογιατζής είναι 7094. Ξέρω οτι υπάρχουν πολλοί "φετιχιστές" που δίνουν μεγάλη σημασία σε τέτοιες λεπτομέρειες. Δυστυχώς όμως δεν έχω το ίδιο το 45αράκι, ώστε να το σκανάρω. Α.Β.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αλέξη Βάκη σ’ ευχαριστώ για τις επιπρόσθετες πληροφορίες.

    Μα κι εγώ έγραψα πως η Ορχήστρα Lev-Kanakakis αναφερόταν στον πιανίστα Lev και στον βιολιστή Γιάννη Κανακάκη. Στη musipedia, δες εδώ…

    http://www.musipedia.gr/wiki/%CE%9B%CE%B5%CE%B2

    ο Τάκης Καλογερόπουλος γράφει πως το πραγματικό όνομα του Lev ήταν Λέων Κανακάκης. Γι’ αυτό υπέθεσα ότι μπορεί να ήταν αδέλφια. Κοιτάζοντάς τους, μάλιστα, στη φωτογραφία μού φαίνεται πως μοιάζουν κιόλας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Μπράβο Φώντα σωστός , αν θέλεις ψάξε για την περίπτωση της ορχήστρας ΜΠΑΚΛΟΥ ….
    ΝΙΚΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Γεια σου Νίκο. Δεν ξέρω πολλά πράγματα – ξέρω κάποια. Άμα μαζευτεί υλικό σίγουρα θα κάνω κάτι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ένας φίλος με πήρε τηλέφωνο και μου είπε πως το πραγματικό ονοματεπώνυμο του Λεβ ήταν Λευτέρης Σπανίδης. Πάτησα το όνομα στο Google και βρήκα πως σε άλλο λήμμα της musipedia (του Τάκη Καλογερόπουλου) – δες εδώ http://is.gd/j3Wc4N – αναφέρεται και αυτό (πλην του Λέοντος Κανακάκη, που αναφέρεται εδώ http://is.gd/J6UEp0). Το θέμα είναι ανοιχτό…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Καλησπέρα.
    Μολις είδα αυτόν το δισκο στο εbay και θυμήθηκα το αφιέρωμα που είχα διαβάσει στο blog σας:

    http://www.ebay.com/itm/DANAE-With-LEV-ORCHESTRA-MEGA-RARE-GREEK-60s-ORIGINAL-FOLK-10-VINYL-LP-/221020600611?pt=Music_on_Vinyl&hash=item3375dab923

    Αξίζει αυτός ο δίσκος? (Μουσικά εννοώ...)
    Ευχαριστώ,
    Αντώνης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Αντώνη, πρώτη φορά βλέπω αυτόν το δίσκο στη ζωή μου. Δεν ξέρω τι περιέχει. Δεν τον έχω ακούσει. Σ’ ευχαριστώ για το link.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Στην εκπομπή "Τραγουδώντας το χθες" της Φραντζέσκας Ιακωβίδου (Δεύτερο πρόγραμμα της ΕΡΑ, 1990) που ήταν αφιερωμένη στον Λεβ, μίλησε η σύζυγός του Κορίνα Σπανίδη--άρα το όνομα Σπανίδης είναι μάλλον επικρατέστερο--η οποία ανέφερε μεταξύ άλλων ότι ο Λεβ είχε γεννηθεί το 1923 (ενώ ο Καλογερόπουλος αναφέρει το 1920 ως έτος γέννησης). Είπε ακόμα ότι όταν άρχισε σε ηλικία 4 ετών να παίζει πιάνο, η δασκάλα του τον αποκαλούσε χαηδευτικά λιονταράκι και οι γονείς του άρχισαν να τον φωνάζουν "Λεβ" που αν δεν κάνω λάθος στα ρωσικά σημαίνει λιοντάρι. Στην εκπομπή ακούγεται επίσης ότι ο Λεβ ήρθε στην Ελλάδα το 1939.

    Όσον αφορά τον δίσκο της Δανάης: ο Λεβ συνεργάστηκε μαζί της σε δύο δίσκους το 1965. Ο πρώτος είχε τον τίτλο "Γνωστά και άγνωστα κομμάτια του Αττίκ" (προηγήθηκε του δίσκου Αττίκ που έκανε η Δανάη με τον Πλέσσα και που είναι λίγο πιο γνωστός). Πραγματικά θαυμάζει κανείς εκεί τον τρόπο με τον οποίο την ακομπανιάρει ο Λεβ. Ένα από αυτά τα τραγούδια (που μάλιστα δεν υπήρχε η παρτιτούρα του και η Δανάη είπε από μνήμης τα ακόρντα στον Λεβ είναι ο "Χωρισμός": http://www.youtube.com/watch?v=4wDhq1UEd0w

    Ο δεύτερος δίσκος που ηχογράφησαν μαζί ήταν ο δίσκος στον οποίο παραπέμπει το λινκ του προηγούμενου μηνύματος: "Η Δανάη τραγουδάει Δανάη". Πρόκειται για την πρόταση της Δανάης (και μάλλον για την πρώτη πρόταση ελληνίδας τραγουδοποιού στην ελληνική δισκογραφία) για το ελληνικό τραγούδι, τραγούδι επηρεασμένο κατά 70% από το δημοτικό τραγούδι και κατά 30% από άλλες πηγές. Έτσι, τα 8 από τα 10 τραγούδια του Δίσκου είναι καλαματιανά, τσάμικα, ρυθμικά τραγούδια στο στυλ του "Αν σ' αρνηθώ αγάπη μου" κτλ που παίζονται από το ρυθμικό συγκρότημα του Λεβ (ο ίδιος παίζει πιάνο και ακούγονται επίσης κλαρίνο, τουμπερλέκι κτλ). Ιδιαίτερος ήχος που βέβαια γνώρισε ελάχιστη επιτυχία και η πρόταση της Δανάης μάλλον πέρασε απαρατήρητη.

    Δύο μόνο τραγούδια είναι πιο χαμηλών τόνων (η Δανάη τραγουδάει μόνο με τη συνοδεία του ΛΕΒ). Το ένα, "Ο τοίχος" είχε μουσική του Ανδρέα Οικονόμου και στίχους της Δανάης και είχε παρουσιαστεί έναν χρόνο πριν στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (1964). Το άλλο ήταν γραμμένο από τη Δανάη και ήταν από τα αγαπημένα της: "Έγραψα τη μοίρα μας με καυτό μελάνι" http://www.youtube.com/watch?v=VlOvLAAujmA

    Όταν τα δυο αυτά LP εντάχθηκαν σε ένα διπλό CD που συγκεντρώνει τα άπαντα της Δανάης στις 33 και 45 στροφές (http://www.musical.gr/cddetails.php?gui_language=1&CD_code=731454651929), οι υπεύθυνοι της εταιρίας Universal προτίμησαν να μην βάλουν αυτά τα δύο τραγούδια και να βάλουν ακυκλοφόρητα κομμάτια από την ηχογράφηση του δίσκου που βρέθηκαν στις παλιές ταινίες. Σε αυτά οποία ακούγεται ο Λεβ να διορθώνει λάθη και η Δανάη να διαμαρτύρεται για τον χρόνο που περνάει. Το γεγονός αυτό έκανε τη Δανάη να θυμώσει, αλλά ήταν πια αργά... Εμείς πάντως έχουμε έτσι την ευκαιρία να ακούσουμε και τη φωνή του Λεβ αλλά και να παάρουμε μια ιδέα από την ατμόσφαιρα στα στούντιο της εποχής εκείνης.

    Τέλος, για την ιστορία, να πω ότι ο Λεβ έχει συνοδέψει τη Δανάη και σε εκπομπές στο ραδιόφωνο. Έχουν διασωθεί στο αρχείο της ΕΡΑ κάποιες ηχογραφήσεις στις οποίες τη συνοδεύει σε τραγούδια του Αττίκ αλλά και άλλων συνθετών, Ελλήνων και ξένων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ψάχνοντας για το θερινό κέντρο Αθηναία έπεσα στο δικό σας κείμενο, αλλά και σε ένα άλλο σχετικο. Σας παραθέτω τη διεύθυνση σε περίπτωση που θέλετε να του ρίξετε μία ματιά:
    https://books.google.gr/books?id=OzJhBwAAQBAJ&pg=PT102&lpg=PT102&dq=%CE%91%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CE%B1+%CE%99%CF%80%CF%80%CE%BF%CE%B4%CF%81%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%82+%CE%A6%CE%B1%CE%BB%CE%B7%CF%81%CE%BF%CF%85&source=bl&ots=PSKaBDI8WU&sig=-
    BtgpPYUN5mDhYeIkEVaFb2bMIY&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiazNPe5LXWAhWGJ5oKHThLDB0Q6AEIYzAI#v=onepage&q=%CE%91%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CE%B1%20%CE%99%CF%80%CF%80%CE%BF%CE%B4%CF%81%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%82%20%CE%A6%CE%B1%CE%BB%CE%B7%CF%81%CE%BF%CF%85&f=false

    Καλή συνέχεια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. https://www.youtube.com/watch?v=CRCnicOcHCA

    ΑπάντησηΔιαγραφή